Reportage | Bij Jong & Vrij geloven ze dat God je niet alleen geestelijk zegent, maar ook financieel
Dit artikel verscheen eerder in Trouw op 9 februari 2015.
De Singaporese voorganger Joseph Prince krijgt vanaf april een tv-programma op RTL 5. Zijn genadeboodschap is omstreden, maar krijgt in Nederland stevig voet aan de grond.
God zal je pinpas zegenen
Een welvaartsevangelie, de Singaporetheologie, het evangelie van geld en genade – de prediking van de Singaporese voorganger Joseph Prince heeft al vele etiketten opgeplakt gekregen. Zijn achterban, in Nederland vooral verenigd in de pinkstergemeente Jong en Vrij, spreekt liever van ‘de genadeboodschap’. De kern daarvan: wie leeft vanuit de genade van Jezus, zal op alle fronten gezegend worden. Niet alleen geestelijk, maar ook met lichamelijke gezondheid en financiële voorspoed. Vanaf april vertelt ‘pastor’ Prince dat op RTL 5 iedere ochtend aan heel Nederland.
Jong en Vrij telt zeven gemeenten in Nederland, van Amsterdam tot Almelo. De kerkgangers komen samen in sporthallen en schoolgebouwen. In Groningen zijn de diensten in de hal van een kinderdagverblijf. Bij de deur staan twee meisjes die iedere bezoeker vriendelijk welkom heten. ‘Wij zijn hier voor jou’, staat op hun zwarte T-shirts. In de hal staan zo’n zeventig groene klapstoeltjes opgesteld. Een oudere man komt binnen en kijkt om zich heen naar de vele nog lege stoelen. “Ik ben net op tijd”, zegt hij lachend.
Voor in de hal heeft een praiseband zich opgesteld. Als de muzikanten het eerste lied inzetten, zoeken de kletsende bezoekers hun plek op. Een vrouw met een microfoon moedigt iedereen aan om te staan. De kinderen blijven rondrennen, er druppelen nog steeds mensen binnen. De gemeente zingt met gesloten ogen en geheven handen ‘Ik ben zo geliefd door u, ik weet dit is voor eeuwig’.
De boodschap van Joseph Prince blijkt veel mensen aan te spreken. Wereldwijd is er vraag naar zijn boeken en preken, en de gemeente waarin zijn leer in Nederland gestalte krijgt, groeit hard. Sinds Marcel Gaasenbeek, voorganger van de ‘moederkerk’ van Jong en Vrij in Hellevoetsluis, Prince in 2005 naar Nederland haalde, zijn er op zes andere plekken in het land gemeentes gesticht. Het initiatief om Prince op de Nederlandse televisie te brengen komt van de christelijke marketingondernemer Hans Groeneveld uit Doesburg. Hij fungeert als tussenpersoon om de boodschap die ‘zijn leven veranderd heeft’ ook in Nederland beschikbaar te maken. Eerder bracht hij al de bijbelstudies van de Amerikaanse evangelische voorgangster Joyce Meyer op de buis. Zij is van maandag- tot donderdagochtend te zien op SBS 6.
Wat de uitzendingen met Joseph Prince gaan betekenen voor Jong en Vrij weet de gemeente nog niet. “Maar we zijn wel heel blij dat zulk heerlijk nieuws straks elke dag op tv te zien is”, zegt de Groningse voorganger Jaap de Schipper. De uitzendingen worden betaald door Joseph Prince Ministries. Welk bedrag ervoor moet worden neergeteld, wil RTL niet kwijt. Ook Jong en Vrij heeft daar geen inzicht in. “Vermoedelijk kan ik mijn hypotheek er wel van betalen”, zei de Amersfoortse Jong en Vrijvoorganger Constantijn Geluk onlangs op de christelijke zender Groot Nieuws Radio.
Critici van Prince’s leer stellen dat hij te veel nadruk legt op materiële welvaart, maar in Groningen staat deze zondag juist ‘geven’ centraal. De Schipper preekt over de balans tussen ‘genade ontvangen’ en het ‘uitdelen’ daarvan. Ter illustratie zakt hij voor de zaal zo goed en zo kwaad als het gaat in een spagaat. “Op een gegeven moment is de rek eruit, en dan moet het andere been erbij.”
In de leeshoek van het kinderdagverblijf legt De Schipper later uit wat hij daarmee bedoelt: “God zegt in de Bijbel dat hij onze voorraadschuren zal zegenen. Dat betekent in deze tijd dus je pinpas.” Maar van die rijkdom moet je uitdelen, benadrukt hij. “Je wordt pas echt gelukkig als je een gever wordt.” Volgens De Schipper is het ‘onzin’ dat Joseph Prince alleen gericht zou zijn op geld. “Ik ken zijn hart.” Ja, weet De Schipper, Prince’s thuisbasis is een luxueuze megakerk in Singapore. Maar: “Die is bedoeld om de grootheid en schoonheid van Jezus eer aan te doen.”
Verkeerd beeld van God
Volgens de Amersfoortse voorganger Geluk bestaat er in Nederland een verkeerd beeld van Prince en zijn kerk. In het interview op Groot Nieuws Radio vertelde hij hoe Prince’s aanhangers juist bezig zijn met ‘hoe ze anderen tot zegen kunnen zijn’. “Maar wel altijd vanuit het ontvangen van de liefde en genade van God.” Zoals er een verkeerd beeld bestaat van Prince, bestaat er volgens Jaap de Schipper onder veel christenen ook een verkeerd beeld van God. “In mijn oude gemeente zeiden ze: ‘Aan de ene kant is God onvoorwaardelijke liefde, maar aan de andere kant is hij een toornige God.’ Wat moest ik nou geloven?”
Die toornige kant van God vind je niet terug bij Jong en Vrij. Er wordt tijdens de dienst voortdurend op gehamerd dat God genade geeft zonder dat de mens er iets voor hoeft te doen. Voor het woord ‘moeten’ lijken de Jong en Vrij-leden allergisch te zijn. “We denken vaak: Ik zou toch dit of dat moeten. Daar gaan we weer, gaan we onszelf weer jukken. Weg met dat juk, ik wil dat niet!” zegt ‘pastor Jaap’, zoals hij consequent genoemd wordt, geestdriftig tegen de gemeente.
Het belijden van zonden is volgens Prince’s theologie niet meer nodig, want dat geeft je alleen maar een schuldgevoel. De Amersfoortse pastor Geluk stelt dat het Gods bedoeling is dat de gelovige ‘leeft in de overwinning’. “Dan gebeurt er echt iets in je hart en dat werkt gewoon uit. Ik weet dat God door wat Jezus aan het kruis heeft gedaan mij een overtuiging in mijn hart wil geven dat er ook voor mijn situatie herstel mogelijk is.”
Op de website van Jong en Vrij wordt dat denkbeeld geïllustreerd. In een filmpje vertellen gemeenteleden hoe ze zijn genezen van lichamelijke pijn, depressiviteit of minderwaardigheidsgevoelens. Dat zijn kenmerken van het ‘betere christelijke leven’ dat God volgens Geluk voor gelovigen in petto heeft. “Maar het idee dat het een soort toverformule is die wij mensen voorschotelen, dat geloof ik niet.”
Het is wel het bezwaar dat andere christelijke organisaties hebben tegen Prince’s genadeboodschap. Zijn theologie zou voorbijgaan aan het lijden in de wereld, dat ook christenen treft. Want: geloven de mensen die niet genezen worden dan niet goed genoeg? De Schipper: “Juist die mensen hebben de genade nodig. Zou Jezus hen niet vertellen hoe hij het leven voor hen bedoeld heeft?” Hij voegt eraan toe: “In Nederland doen we veel te veel aan theologisch denken en redeneren. Daar zijn wij helemaal niet mee bezig. Wij richten ons liever op Jezus.”
Joseph Prince kreeg goddelijke boodschap in de Alpen
Joseph Prince (Singapore, 15 mei 1963) is sinds 1990 de leider van de New Creation Church. Tijdens een vakantie in de Zwitserse Alpen in 1997 kreeg Prince naar eigen zeggen een boodschap van God: “Als je geen pure, onvervalste genade predikt, zullen de levens van mensen nooit glorieus gezegend en veranderd worden.” Prince’s kerk groeide in twintig jaar van zo’n 150 tot ruim 31.000 zielen, die zondags op verschillende locaties samenkomen. Het extravagante hoofdgebouw ‘The Star’ biedt ruimte aan 5000 bezoekers. Prince’s ‘evangelie van genade’ verkondigt hij over de hele wereld met boeken en tv-preken die worden verspreid door zijn eigen non-profitorganisatie Joseph Prince Ministries.
Helemaal niet zondig
Stichting Opwekking, de organisator van het grootste christelijke festival van Nederland, brak in 2007 openlijk met Jong en Vrij. Directeur Joop Gankema noemde de boodschap van Joseph Prince en zijn Nederlandse aanhangers een ‘half verhaal’ waarvoor ‘geen plaats is op onze conferentie’. De theologie van Prince is niet nieuw, zegt Miranda Klaver, theoloog en religieonderzoeker aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Het is een variant op stromingen binnen de pinksterbeweging die veel nadruk leggen op genade van God. Klaver noemt het wel een ‘vrij eenzijdige theologie’. “Als je ziet dat je alledaagse leven nog niet zo is als het zou moeten zijn, zit daar een spanning in die in de brede christelijke theologie wordt vastgehouden, maar Prince laat die spanning volledig los.” Dat is volgens Klaver een aantrekkelijke boodschap die past in de huidige cultuur, waarin het idee bestaat dat gezondheid en geluk een recht zijn. Maar dit soort ideeën zijn vaak ook een reactie op andere stromingen. “Er zijn kerken waar je elke zondag wordt voorgehouden hoe zondig je wel niet bent, maar Prince schiet weer door naar de andere kant.”
Marinde van der Breggen 
Interessant zou zijn hoe de RTL uitzendingen nu bekeken worden en of er inderdaad meer mensen J&V bezoeken. Overigens heb ik wel bemerkt dat er ook wel aandacht is voor het lijden. Een van de J&V voorgangers Cees Bots geeft zelfs Heart Clinics (http://www.heartclinics.nl/cees/). Met zijn komst heb ik het idee dat er wat meer balans is gekomen.
Je hebt een fijne schrijfstijl! Succes met schrijven!!
Mijn ervaringen met Jong en Vrij zijn helaas ook niet zo positief. Ik heb mensen volledig af zien haken van het geloof, omdat ze elke zondag horen “hoe gezegend en geliefd ze zijn” en na een aantal jaren dat belijden en geloven, toch maar eerlijk werden en tot de conclusie kwamen dat ze eigenlijk net zo gebroken zijn als elk ieder mens in deze wereld.
Helaas was hun denken achter zo vervormd door Prince dat ze eigenlijk geen zicht meer hadden op het feit dat de Bijbel juist heel eerlijk is over het lijden en dat we het niet met een “genade boodschap” moeten wegpoetsen, maar Jezus juist in onze pijn en lijden wil stappen en ons door alles heen mooie mensen wil maken. Ik heb gezien hoe schadelijk deze boodschap kan zijn. Het heeft daarnaast ook veel verdeeldheid gebracht in de christelijke wereld.
Grappig is dat pastor Jaap de Schipper zegt geen theologie te prediken. Jong en Vrij is juist bij uitstek theologisch en dogmatisch in hun leringen. Er is weinig ruimte om zaken vanuit verschillende gezichtspunten te bezien. Alles is dichtgetimmerd in leerstellingen. Zo wordt de genade boodschap juist een nieuwe kramp waar je vanuit MOET leven. Dodelijk vermoeiend als je het mij vraagt…
En de afhakers zeggen… Amen! Ik was ook blind maar nu zie ik gelukkig weer Jong & Vrij heeft de genade inmiddels tot wet verheven en daar mag niet aan getornd of getwijfeld worden! Doe je dat wel dan is er voor jou geen plaats meer in hun lichaam Zoals meneer Gaasenbeek mij persoonlijk te verstaan heeft gegeven “Jouw licht mag pas schijnen als ik het zeg en de kleur bepaal ik ook!” Toen wist ik dat J&V niet langer de Messias volgde maar een valse leermeester.
Want er komt een tijd dat de mensen niet meer naar de waarheid willen luisteren, maar leraren zoeken die hun vertellen wat zij graag willen horen. Zij zullen niet naar de waarheid luisteren, maar hun eigen dwaze ideeën volgen.
2 Timotheüs 4:3-4 HTB
http://bible.com/75/2ti.4.3-4.HTB
Tjonge Ben, daar schrik ik wel van! Waarom werden deze woorden überhaupt tegen jou gezegd? Wat was de aanleiding voor zo’n gesprek? Zoals je het nu brengt lijkt het erop dat JenV sektarische trekjes krijgt of heeft? Zijn er veel afhakers zoals jij? Ik volg het allemaal een beetje op afstand en heb (theologisch) een hoop vragen. Vind het enerzijds fascinerend hoe het allemaal zo is ontstaan en ik bewonder in zekere zin hun passionele zendingsdrift. Ik studeerde in die tijd theologie en deed onderzoek bij Heavenly Quality op Opwekking en zag het allemaal gebeuren zeg maar (opkomst en invoering theologie van Joseph Prince). Heb altijd wel het gevoel gehad dat de intentie ‘oprecht’ was. Over de uitvoering en stelligheid waarmee zaken geponeerd werden heb ik altijd mijn zorgen gehad en het feit dat men voor 100% op de theologie van JP leunt.
Maar ja, andere theologische stromingen hebben ook de nodige ellende gebracht, zoals de uitverkiezing (weg geloofszekerheid) of altijd genezing (het ligt aan jou als je niet geneest) etc.
Hoi JWP,
Inhoudelijk ga ik niet meer op de zaken in. Ik kijk liever vooruit dan achterom. Binnen J&V ben ik gedoopt en daar heb ik geen spijt van. Marcel Gaasenbeek is een gedreven man met een grote passie voor het evangelie. J&V was wel de gemeente waar ik mocht leren hoe ontiegelijk ik ben door onze Hemelse Vader en dat ook ik dankbaar Zijn genade mocht aannemen.
Het probleem is idd alleen de stelligheid waarmee bepaalde zaken gedoneerd werden. Er is geen ruimte voor vraagtekens of andere gedachten. Aan de ene kant begrijpelijk want ze proberen hun overtuiging te beschermen voor wettische invloeden zoals b.v. dat je genade moet verdienen. Aan de andere kant draven ze daar in door en vertrouwen blijkbaar niet meer op Jezus om die overtuiging te beschermen.
Ook stond het mij op een gegeven moment tegen dat het een naar binnen gekeerde gemeente is geworden. Jezus vertelt mij ‘trek de wereld in en breng Mijn liefde naar je naaste’. Binnen J&V werd echter gezegd dat wij nog niet klaar waren om te zaaien, alleen maar te oogsten.
Ik heb J&V wel eens vergeleken met een kudde schapen waarvan de ramschapen, de leiders, in het midden staan met daar om heen de volgzame schapen. Daar weer om heen staan de echt zwakke schapen die geen resultaat zien van hun geloof in Jezus en dan gaan twijfelen. Inplaats dat ze goede leer dan ontvangen over wie God nu eigenlijk is en wat Zijn plan is voor hen persoonlijk is werden ze met al hun twijfels aan hun lot overgelaten ‘Kijk maar naar Jezus’ wordt er dan makkelijk gezegd. Jezus leert mij echter iets anders. Kijk om naar je naaste en als hij/zij Jezus niet meer kan zien ga dan naast de persoon staan en wees dan de liefde en spreekbuis van Jezus.
J&V heeft altijd beweerd geen kerkje te willen spelen maar inmiddels is de zondag verworden tot een show, strak geregisseerd en gekaderd en geen ruimte meer voor de mens persoonlijk.
Ook werd het in mijn optiek steeds ‘ik’ gerichter. Zo van… ach Jezus zorgt wel voor mijn broeder of zuster als ik maar gedaan krijg wat ik wil…
Zo kan ik nog wel even doorgaan maar hier laat ik het verder bij. Ik draag mijn broeders en zusters binnen J&V een warm hart toe maar het is niet meer de plek voor mij om God gezamenlijk te ontmoeten en groot te maken.
Helaas heb ik nu ruim een jaar na dato moeten merken dat ik niet de enige ben die er zo over denkt en hebben meerderen de gemeente verlaten. Helaas zullen er nog velen volgen… Terwijl het zo’n geweldige gemeente had kunnen zijn en worden.
Hoi Marijke. Dat vroeg ik me al af: “Zijn deze gelovigen in de praktijk echt anders dan andere christenen”? Je kan in een traditionele kerk bedrukt raken als je weer een preek hoort waaruit blijkt dat je weer tekort bent geschoten als christen. Maar als je ieder zondag hoort hoe door Jezus alles beschikbaar is en wij het slecht hoeven te pakken door geloof, of dat idd niet een zelfde worsteling geeft. Ook nu voel je je tekort geschoten, want jij bent nog niet zo ver. Is dat die nieuwe kramp?
In de begin jaren proefde ik een soort anti-intellectualisme. Theologie stond voor wettisch en geestdodend. Het ging alleen maar om de Geest (Rhema). Inmiddels hebben ze zelf een Grace-Academy…?
Ander punt, misschien dat jij daar zicht op hebt. Ik heb het idee dat je overal voor moet betalen? Van een preek tot een studie (webshop model). Zelfs de Academy. Klopt dat? Of is het voor leden gratis? Bij JP kost ook alles geld. Ben zelf opgevoed met de opvatting dat het evangelie gratis is, laat staan te betalen voor een gemeentestudie of cursus. Vrijwillige bijdrage oke. Viel me gewoon op, vandaar dat ik het vraag.
Hoi Ben, Bedankt voor je reactie. Jammer om te horen dat het zo gelopen is en verdrietig om te horen dat er scheef groei aan het ontstaan is voor de zorg van arme schapen. Laten we bidden dat ze oog krijgen voor de zwakkere! Juist voor hen is het Evangelie (Jakobusbrief). Vrees dat het manco ontstaat door het sterke één puntig leiderschap (pryramide). Het sterke accent dat Gods zegen begint met het leiderschap. In zekere zin is dat wel waar, maar het is juist opvallend dat alle brieven in het NT gericht is aan heel de gemeente en nooit alleen aan de leiders. Gemeenteleden worden aangesproken.
Ik vind dat je de situatie helder en integer weergeeft. Dank daarvoor. Het ziet er allemaal flitsend en professioneel uit bij JenV. Maar ja, dat streeft de wereld ook na, wat ze ook nodig heeft is liefde, een arm om je heen, zorg voor elkaar, zonder te vervallen in het andere uiterste van een social gospel. Precies wat je aangeeft, er zou balans moeten zijn.
Nogmaals dank voor je reactie, Gods zegen! Ik hoop dat je inmiddels je plekje hebt gevonden in het Lichaam van Christus. We blijven bidden dat JenV die plek wordt waar ook arme schapen terecht kunnen komen.
allemaal eigen meningen ik zeg u LEES ZELF JE BIJBEL
Mijn aandacht werd getrokken door een filmpje op you tube. Je ziet zoveel omgekeerde driehoeken oftewel piramides terugkomen in logo.s van dingen die niet van God zijn. Derde oog het gay teken in de house scene en ga maar door. Toen ik bij het filmpje van jong en vrij dus ook een dergelijk logo zag… dacht ik… das dus ook duidelijk niet van God. Als je wat verder kijkt dan je neus lang is zul je zien of iets zuiver is. God zegt niet voor niets onderzoek alles en behoud het goede.