Reportage | Knuffelgoeroe Amma omhelst haar volgelingen tot tranen toe

Dit artikel verscheen in Trouw op 3 december 2017.

De Indiase knuffelgoeroe Amma (‘Moeder’) was vorige week in Nederland. Duizenden mensen lieten zich in Houten door haar omhelzen. ‘Het was alsof de tijd stilstond.’

De moeder van de omhelzing

Amma zit met gesloten ogen op het podium voorin de grote hal van de Expo in Houten. De kleine, Indiase vrouw draagt een witte sari. Het zwarte haar is doorregen met grijze plukken. In de zaal zitten honderden mensen die speciaal voor haar gekomen zijn. Ze is zojuist ontvangen met muziek en een bloemenkrans, een hindoeïstisch ritueel.

Voor ze aan haar beroemde omhelzingen begint, staat een meditatie op het programma. Een Vlaamse man met een donkere stem draagt iedereen op zijn gedachten leeg te maken met een diepe, regelmatige ademhaling. “Dit ogenblik hier en nu in de aanwezigheid van Amma is uiterst kostbaar. Open je hart als een kind. Ervaar de onschuld.” De zaal ruikt naar wierook. Ergens verderop gaat een telefoon.

Sommige mensen zitten in kleermakerszit op de grond. Anderen hebben hun handen voor hun borst tegen elkaar geslagen, of hun schoenen uitgetrokken. Naast het podium zit een steward in een geel veiligheidshesje. Zijn handen liggen met de palmen open op zijn knieën.

Dan neemt Amma het woord. Haar stem is hees; ze prevelt iets onverstaanbaars in een Indiase taal. De Vlaming vertaalt. Het komt erop neer dat de menselijke geest en natuur zich in een staat van onrust bevinden. Ze bidt om verandering. “Stel je voor dat er zuiver witte bloemen van vrede neerdwarrelen op de aarde, zachtjes als sneeuwvlokken. Ze landen op oceanen, bergen, dieren en mensen en op ons eigen hoofd. We ervaren onvoorstelbare vrede en diepe stilte.”

Amma is wat ze in India een ‘mahatma’ noemen, een grote ziel. Amma betekent ‘moeder’, haar echte naam is Mata Amritanandamayi Devi. Ze is een van de weinige vrouwelijke leermeesters die wereldberoemd is. Het verhaal gaat dat ze als kind al bij de arme mensen uit haar vissersdorp langsging om ze te omhelzen. Want meer nog dan een gebrek aan eten en drinken, hebben ze gebrek aan liefde, gelooft Amma. En dus aan knuffels.

Knuffeldagen

Inmiddels is ze 64 jaar en is het omhelzen al enkele decennia haar handelsmerk. Naar schatting heeft ze al 35 miljoen mensen geknuffeld. Jandirk Veenstra (55), in het dagelijks leven communicatieadviseur in de non-profitsector, volgt Amma al meer dan twintig jaar. Tot vorig jaar was hij voorzitter van de stichting Vrienden van Amma, die de knuffeldagen in Nederland organiseert.

Bij Amma vond hij de normen en waarden terug die hij als jongen in de gereformeerde kerk leerde. “Ik ervoer iets van binnen waarvan ik dacht: dit deugt. Het was gelijk vertrouwd.”

Minstens zo belangrijk als haar omhelzingen, is Amma’s liefdadigheidswerk, vindt Veenstra. In Amma’s naam zijn al verschillende universiteiten opgericht, krijgen families huizen en pensioenen en vrouwen een beroepsopleiding.

De knuffelsessies zijn geen bestaand hindoeïstisch ritueel. “Juist niet”, zegt Veenstra. “Vrouwen worden in het hindoeïsme zeker niet geacht mannen aan te raken. Amma’s omhelzing was juist iets wat gezien haar sekse en achtergrond, ze komt uit een lage kaste, ongepast was. Ze breekt op dit gebied dwars door de traditie heen.”

Inmiddels is de meditatie afgelopen. Er wordt muziek opgezet, een cd met Nederlandse gebeden die Amma zelf heeft ingezongen. “Ik wens dat iedereen kan slapen zonder angst”, zingt ze in het Nederlands. “Schattig hè?” zegt Veenstra. “Dat doet ze allemaal voor haar kinderen. Bij Amma draait altijd alles om de ander.”

Snelle wissel

Amma’s ambitie om een moeder voor de hele wereld te zijn, heeft gevolgen voor de organisatie van het evenement. Het is strak geregisseerd. Vandaag houdt Amma twee sessies: de eerste duurt van tien uur ’s ochtends tot vier uur ’s middags, de tweede begint om half acht ’s avonds en gaat soms door tot vier uur in de ochtend, zegt Veenstra. “Bij het omhelzen is alles ingericht op een snelle wissel, zodat ze zoveel mogelijk mensen kan omhelzen.”

En inderdaad. Vrijwilligers hebben rijen stoelen opgesteld aan weerszijden van het podium. Iedereen die een knuffel wil, moet een ticket hebben. Dat is gratis af te halen, maar op die manier kan alles ordelijk verlopen. Langzaam maar zeker schuiven de bezoekers naar voren, steeds naar de volgende stoel. Op het podium leidt het stoelentreintje in een soort trechter naar Amma.

In de rij krijgen bezoekers de vraag grote jassen of uitstekende sieraden af te doen, en instructies over waar ze hun handen moeten laten. Vrijwilligers helpen hen op hun knieën.

Schok van emotie

Dan is het moment daar. Amma trekt de bezoeker dicht aan haar borst en zegt iets in hun rechteroor, meestal ‘mama’. Bij sommige mensen zie je de schouders schokken van emotie. Een seconde of tien, dan wordt de bezoeker weer overeind getrokken. Na afloop krijgt iedereen een snoepje en een rozenblaadje van Amma.

Anna van Leeuwen (56) uit Rotterdam slaat het tafereel gade. “Ik ga steeds beter begrijpen dat het universum je geeft wat je nodig hebt”, zegt ze. ‘Rebirthing’ is voor haar een belangrijk onderdeel van die zoektocht. Met een bepaalde ademhalingstechniek zou je daarmee bij herinneringen kunnen komen die je verstopt hebt. “Dat helpt me om mijn rugzakje leeg te maken.” Met tranen in haar ogen kijkt ze naar Amma die de ene na de andere bezoeker in de armen neemt. “Het raakt me diep”, zegt Van Leeuwen. “Mensen die elkaar normaal totaal voorbijlopen, geven zich hier over aan liefde en aandacht. Dit is de basis waar we vanuit moeten leven.” Het is haar eerste keer bij Amma, een stap die past in haar eigen ‘spirituele ontdekkingstocht’.

Aan de andere kant van het podium komt Wilma Bouwmeester (61) na haar omhelzing voorzichtig het trappetje af. Er gebeurde iets met haar, maar wat precies kan ze niet omschrijven. “Het moet gaan landen. Ik heb er nu de woorden nog niet voor, maar ik voel me verlicht.”

De begrafenisonderneemster uit Zwolle was hier twee jaar geleden ook, maar toen was ze te laat voor de omhelzing. “Dat ging me niet nog een keer gebeuren”, zegt ze stellig. Juist toen het haar beurt was, moest Amma even een knoopje van haar sari goed doen. “Ja hoor, dacht ik, dat gebeurt mij dus weer”, lacht ze. “Ben ik zo dichtbij, moet ik nog langer wachten.”

Zelf hecht ze, net als Amma, veel waarde aan het zorgen voor het milieu en de mensen om haar heen. “Ik wist van kinds af aan al dat het anders moest in de wereld. Maar Amma is het ook echt gaan doen, daarin is ze een voorbeeld voor mij.”

Bouwmeesters spirituele kant – ze is hoogsensitief, zegt ze, en volgt een cursus mediumschap – helpt haar in haar werk, waarin ze dagelijks met de dood geconfronteerd wordt. “Gewoon zeggen: ik ben er voor je, kan al zoveel betekenen voor iemand. Mensen sterven eerder door een gebrek aan liefde dan aan eten en drinken. Dat wist Amma al op heel jonge leeftijd.”

Nadia Elgazali (27) uit Utrecht

“Dit is de derde keer dat ik bij Amma ben. Ik kom niet elk jaar, maar deze keer voelde ik me hiernaartoe getrokken. Noem het intuïtie. Zelf doe ik aan meditatie, maar bijvoorbeeld ook extatische dans. Dat is een dans op blote voeten waarbij je je bewustzijn vergroot zonder drugs of alcohol. Het zorgt ervoor dat ik superlekker in mijn lijf kan komen en ik word er blij van. Ik ben altijd op zoek naar dingen waardoor ik me één voel met mezelf. Daarom voel ik me tot Amma aangetrokken. Zij is de meest verlichte persoon die ik ooit ben tegengekomen. Als je het hebt over de vraag of er meer is tussen hemel en aarde; zij is het allebei. De omhelzing heb ik al een keer eerder gehad. Dat was heel bijzonder, het voelde alsof de tijd stilstond. Ik vind het lastig om het in woorden te omschrijven, want het is weinig rationeel. Het is vooral een innerlijke gebeurtenis. De omhelzing van straks ga ik blanco in. Maar als ik te lang moet wachten, ga ik misschien ook wel gewoon naar huis.”

John Kraft (68) uit Maastricht

“We komen al jaren naar Amma, ook toen de bijeenkomsten nog in Den Bosch waren. We komen uit Maastricht, dus zijn vanmorgen al om half zeven vertrokken. Deze hal is wel twee keer zo groot en het lijkt elk jaar drukker te worden. Het is altijd gezellig hier, iedereen is aardig tegen elkaar. Het wordt wel het eind van de middag voor wij aan de beurt zijn voor een omhelzing. Maar dat geeft niet, we vermaken ons wel. Je kunt hier lekker eten, allemaal vegetarisch, en boeken en cd’tjes kopen. De omhelzing is een heel lieve knuffel, ik kan het echt aanraden. Daarna voel ik rust in mijn hele lichaam. Ze brabbelt ook iets in je oor in het Indiaas, maralala of zo. Daar versta je niks van. Mijn vrouw en ik doen al zo’n dertig jaar aan meditatie. Eerst transcendente meditatie, nu ‘deeksha’, een meditatie waarbij je eenheid ervaart. Het heeft me rustiger gemaakt, ook in mijn werk als klinisch fysicus op de oncologie. Daar sta ik veel patiënten bij, allemaal heel zieke mensen, daar moet je wel tegen kunnen. Mediteren helpt daarbij. Maar ik blijf wel met beide voeten op de grond, ik ben niet zo’n zwever.”

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s